• Şunu ara:
    12Ara, 2012
    Çekirdeksiz üzüm nasıl oluyor?

    Çekirdeksiz üzüm nasıl oluyor? Çekirdek olmayınca nasıl yeniden üreyebiliyor?

    Manavlar ve marketlerde satışa sunulan üzümlerin büyük bir bölümünün çekirdeksiz olduğu düşünülürse, bu üzümlerin çekirdekten üremedikleri açık. Üzümün yanı sıra daha pek çok meyvenin de çekirdekten üremediğini biliyoruz. Bugün artık birçok meyve “çelikleme” tabir edilen kesme yöntemiyle üretiliyor. Bu yöntem, üzüm, dut, elma, kiraz, hatta narenciye hariç tüm meyveler için geçerlidir diyebiliriz.

    Bir asma dalı kesilir, köklenme hormonuna batırıldıktan sonra nemli toprak içinde bırakılır, köklenmesi ve yapraklanması beklenir. Böylece yeni yetişen asmalar, temelde kesildikleri asmadan klonlanmış olur. Çekirdeksiz üzümde aslında çekirdek vardır ancak, genetik bir değişim çekirdeklerin sertleşmesini engeller. Muhtemelen birkaç bin yıl önce meydana gelen bu mutasyon sonucu ortaya çıkan çekirdeksiz üzüm, kesme ve çelik yöntemiyle üretile gelmiştir.

    12Ara, 2012
    İletim dokusu olmayan bitkiler…!

    Bitkiler, vaskülsüz bitkiler (nontracheophyta) ve vasküllü bitkiler (tracheophyta) olarak iki grupta incelenirler. Vaskülsüz bitkiler, iletim dokusuna sahip olmayan yosunlar, mantar, ciğerotları gibi bitkilerdir ve bu bitkilerin en uzunu bir metreyi geçmez. Genellikle küçük yapılı olmalarının sebebi tabi ki mineralleri ve suyu, hızlı ve verimli şekilde hücrelere taşıyacak bir iletim dokularının olmayışıdır.

    Ayrıca yine bu yüzden iletim dokusu olmayan bitkilerin genellikle nemli yerlerde yaşadıklarını da hatırlatalım. Bu sayede suyu havadan difüzyon yoluyla da elde edebilme şansına sahip olurlar. Dünya üzerinde deniz suyunda yaşayan vaskülsüz bitki bulunmaz. Bu bitkilerin hepsinin su kaybını önleyen ve vaks adı verilen salgıları vardır. Vasküler bitkilerde iletimi sağlamak amacıyla özelleşmiş hücrelerden oluşan odun ve soymuk boruları bulunur.

    12Ara, 2012
    Bitkilerde suyun emilimi nasıldır?

    Bitkilerde suyun emilimi kapiler hareketle yani kılcal borular boyunca olur. Su, bitkinin damar çeperleri tarafından emilir. Su yukarı doğru çıktıkça, suyun yüzeyinin hemen altındaki basınç birazcık düşer. Bu durumda atmosfer basıncı, basınç eşitlemesi yapmak için suyu bitkinin tabanından yukarı doğru iter. Sıvının (bu örnekte suyun) yüzey gerilimi ne kadar yüksekse, ve kılcal damarlar da ne denli ince ise, su da o kadar yükseklere kadar çıkacaktır.

    Terleme ile bitkiden çekilen su, fotosentez yoluyla bitki tarafından kullanılır, dolayısıyla bu su molekülleri zinciri kullanılanların yerini doldurmak üzere sürekli yukarı doğru çekilir. Sıcak ve kurak bir günde kökleri suyu bulamayan bitkinin ne hale gelebileceğini düşünün. Terleme ve ardından da fotosentez ile kullanılan suyun yerine yenisi gelemeyince bitki solmaya başlar. Su kaybı çoğaldıkça solma da artar. Bitki, kökten su gelmemeye başlayınca, genellikle yapraklarının alt tarafında bulunan gözenekleri suyun basıncı ile kapatır. Bu su kaybını bir miktar önleyecektir. Ancak kökün uzun süre susuz kalması durumunda kök ölmeye başlayacaktır.

    12Ara, 2012
    Klorofil neden yeşildir?

    Klorofil, yapısında magnezyum bulunan, karmaşık yapılı bir biyomolekül. Klorofil molekülü, ışık spektrumunun belirli dalga boylarını yakalayabilen, halka şeklinde özel yapılar içeriyor. Bildiğimiz gibi bir cismin rengi, o cisim tarafından soğurulmadan yansıtılan dalga boyuna ait renkten ileri geliyor. İşte klorofil de, yeşil ışığı yakalayamadığı -yani soğuramadığı- için yansıtıyor ve bu nedenle de yeşil renkte görünüyor.

    Bildiğimiz gibi bir cismin rengi, o cisim tarafından soğurulmadan yansıtılan dalga boyuna ait renkten ileri geliyor. İşte klorofil de, yeşil ışığı yakalayamadığı -yani soğuramadığı- için yansıtıyor ve bu nedenle de yeşil renkte görünüyor.

    12Ara, 2012
    Soğan neden göz yaşartır?

    Soğan doğrandığında, onu oluşturan hücreler parçalanır. Soğan hücreleri, iki bölümden oluşur. Bunlardan biri allinazlar olarak adlandırılan enzimleri içerir. Ötekiyse, sülfid bileşiklerinden oluşan aminoasitleri içerir. Allinazlar, sülfidleri parçalayarak sülfenik aside dönüştürür. Sülfenik asit ise, kararsız bir yapıya sahiptir ve kısa sürede uçucu bir kükürt bileşiğine dönüşür. Bu gaz, havada hızla yayılır. Bu gazı, soğan kokusu olarak algılarız.

    Yine bu madde, gözümüze ulaştığında onu yakan bir aside dönüşür. Yani, gözümüzü yakan bu gazın kendisi değil, onun göz yaşımızla tepkimeye girmesi sonucu ortaya çıkan sülfürik asittir. Gözümüzü nemli tutan bu gözyaşı sıvısında oluşan küçük miktardaki sülfürik asit, çok duyarlı olan göz sinirlerini uyarır. Sülfürik asit de gözü tahriş eden, zararlı bir madde olduğundan, gözümüzdeki sinirlerin aldığı uyarıların tetiklemesiyle, gözyaşı bezleri daha fazla gözyaşı salgılayarak yabancı maddeleri uzaklaştırmaya çalışır. Yani, bir bakıma gözümüzü yıkayarak temizler. Gözümüze, toz ya da başka bir yabancı madde kaçtığında da benzer tepkiler ortaya çıkar.

    9Ara, 2012
    Parmak izi nedir?

    Parmak izi, parmakların son eklemi ve uç kısmındaki kıvrımların Meydana getirdiği iz olarak tanımlanabilir. Parmak izi insan vücudunun tabii halinden istifade edilerek bulunmuş. Ve bugün şahıs tespitinde çok fazla kullanılan bir metottur. İnsan vücudunun dış derisinde bulunan her kıvrımda ter gözenekleri vardır.Bunların her biri iç deriye kadar uzanır.

    Her gözenek orada çiviye benzeyen ve papila denen iki sıralı çıkıntılarla iç deriye sanki çivi atmış gibidir. Bu sebeple dış deri hasara uğrasa, hatta tamamı ie dökülse bile, bu papilalar yine de parmak izinin tespiti için yeterlidirler. Yine, yeni çıkan derilerdeki izler de eskisinin aynısı olurlar. Fakat iç deride bulunan papilalar tamamı ile kaybolursa o zaman parmak izini tespit etmek mümkün olmaz; zira bu durumda parmak içi kıvrımları tamamen kaybolmaktadır.

    9Ara, 2012
    Kuzey ışıkları nedir?

    Kuzey ışıkları, Dünya’nın manyetik kuzey ve güney kutup dairelerinde gözlenebilen bir gök olayı. Gökyüzüne bakıyorsunuz ve yeşilli morlu ışıklar gecenin karanlığında dans ediyor, biri kayboluyor yenisi geliyor, sürekli bir takım renkler, ışıklar… Ve bunlar, “havada”. Bilgimizi bundan 1000 sene önce bilinenlerle kısıtlarsak, “yıldızların olduğu yerde” de diyebiliriz.

    Kuzey ışıklarının nasıl oluştuğunu anlamak için bilmemiz gereken şeyler hiç de azımsanacak gibi değil. Bu fenomeni açıklamak için Güneş rüzgarları, dünyanın manyetik alanı, manyetik alan hatları ve iyonlar ile elektronların bu hatlar üzerindeki davranışları, elektronlarla bombalanan gazların tepkileri, “renk dediğimiz şey aslında bir ne?” sorusunun cevabı gibi birbiriyle alakasız görünen bir çok alandan gelen bilgilerin birleştirilmesi gerekmiştir.

    9Ara, 2012
    Neden sonsuzdan sonsuz çıkınca sıfır kalmaz?

    Sonsuz bir sayı ile toplayacağımız sonlu ya da sonsuz bir sayı sonunda sonsuz bir sayı elde edeceğimiz açıktır. Aynı şekilde sonsuz bir sayıdan sonlu bir sayıyı çıkarırsak yine sonsuz bir sayı elde ederiz. Ancak bu kesin yargılarımızı sonsuz bir sayıdan sonsuz bir sayıyı çıkardığımızda yapamayız. Böyle bir işlem sonucunda belirsizlik elde edilir.

    Çıkarma işlemi sonunda sıfır elde edilmesi ancak iki sayının eşitliği durumunda mümkündür. Oysa sonsuz iki sayının eşitliğinden bahsedemeyiz. İki sonsuz sayı alalım ve eşit olduğunu kabul edelim. Sayılarımızdan birine 1 ekleyelim. Bu şekilde yine sonsuz bir sayı elde ederiz. Ancak şu durumda iki sonsuz sayımız eşit değildir. Ne zaman eşit olup ne zaman olmadığını anlayamayacağımız için iki sonsuz sayının birbirinden çıkarılmasında belirsizlik elde edilir.

    9Ara, 2012
    Nem hangi aletle ölçülür?

    Havadaki nemi ölçmek için higrometre kullanılır.

    Higrometre

    En basit higrometreler, birisinin haznesi devamlı ıslak tutulan iki termometreden oluşurlar. Islak olan haznenin etrafındaki sıvının buharlaşması, o termometrenin devamlı daha düşük sıcaklık göstermesini sağlar. Ancak donma noktasının altındaki sıcaklıklarda bu sistem çalışmamaktadır, ıslak termometrenin haznesinin etrafında ince bir buz tabakası oluşur ve sıcaklığın doğru olarak gösterilmesini engeller. Bu gibi durumlarda kuru olan termometre daha yüksek sıcaklıklar gösterebilir.

    9Ara, 2012
    Çölde kar yağar mı?

    Çöllerin genellikle kurak ve sıcak bölgeler olduğu düşünülür. Bu, bazı çöller için doğrudur; ancak hepsi için değil. Dünyanın sıcak bölgelerindeki çöller yıl boyunca sıcak olur. Ancak, bu çöllerde bile geceleri çok soğuk olur. Dünyanın daha serin bölgelerindeki çöllerde de geceler soğuk olur; bu bölgelerde soğuk kış mevsimleri de söz konusudur. Birçok soğuk bölgede de çöl bulunur.

    Örneğin, Grönland. İster sıcak ister soğuk olsun tüm çöllere yağmur yağar. Yağmur yalnızca birkaç dakika sürer. Hatta yağış yalnızca yılda bir kez olabilir. Kışın soğuk bir çöle düşen yağış kara dönüşebilir. Öyle ki soğuk çöllerdeki yüksek dağların tepesi karla kaplanır. Sonuç olarak, evet, çöllere de kar yağabilir.